Những mốc khám thai và các xét nghiệm quan trọng mẹ bầu cần nhớ

Mang thai là một giai đoạn đặc biệt, đòi hỏi mẹ bầu cần được chăm sóc sức khỏe một cách toàn diện. Khám thai định kỳ là một trong những cách tốt nhất để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé. Bài viết này sẽ giúp mẹ nắm rõ những mốc khám thai và các xét nghiệm cần thiết để có một thai kỳ khỏe mạnh.

I. Vai trò của khám thai định kỳ đối với sức khỏe mẹ và bé

Khám thai là hoạt động quan trọng và cần được thực hiện định kỳ theo chỉ dẫn của bác sĩ sau khi mẹ biết mình đã mang thai. Đây là phương thức giúp theo dõi sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi qua từng giai đoạn, kết hợp cùng các xét nghiệm quan trọng giúp mẹ tầm soát và có biện pháp can thiệp kịp thời nếu có bất thường xảy ra.

Vai trò của các mốc khám thai đối với thai kỳ của mẹ bầu

Theo lịch khám thai chuẩn của bộ y tế, với thai kỳ bình thường, người mẹ cần khám thai đầy đủ từ 7 – 10 lần. Khi đi khám thai, ngoài siêu âm, mẹ còn cần làm nhiều xét nghiệm theo chỉ định của bác sĩ để kiểm tra toàn diện và được tư vấn về chế độ dinh dưỡng. 

Lúc này, việc ghi nhớ những mốc khám thai và xét nghiệm quan trọng sẽ giúp mẹ chủ động nắm được dễ dàng các bước cần chuẩn bị và cả thời điểm mẹ có thể gặp bé yêu đó!  

II. Cụ thể các mốc khám thai và xét nghiệm quan trọng mà mẹ cần nắm rõ

Dưới đây là 9 mốc khám thai quan trọng được chia làm ba giai đoạn cụ thể dễ nhớ, giúp mẹ có thể hình dung những hoạt động và các xét nghiệm cần thiết khi mẹ đi khám thai. Mẹ có thể lấy giấy bút và note lại ngay nhé!

1. Mốc khám thai trong ba tháng đầu thai kỳ

Ba tháng đầu thai kỳ (tam cá nguyệt thứ nhất) là thời điểm xuất hiện những biến đổi đầu tiên trong cơ thể mẹ. Lúc này, thai nhi vẫn còn rất nhỏ và mẹ sẽ cần đi khám để làm các bước sàng lọc đầu tiên.

Mốc đầu tiên: Khám thai từ tuần 5 – 8

Đây là lần khám thai rất quan trọng với mẹ bầu mà mẹ không nên bỏ lỡ. Mẹ hãy cân nhắc lựa chọn các phòng khám thai hoặc cơ sở y tế uy tín để khám thai định kỳ và mua sổ khám thai cho lần khám đầu tiên. 

Ở mốc khám thai này, mẹ sẽ được siêu âm, làm xét nghiệm và kiểm tra tổng quát. Kết quả xét nghiệm máu cho thấy nồng độ hormone hCG để khẳng định chắc chắn việc mang thai. Qua siêu âm thai, các bác sĩ sản khoa cũng xác định được mẹ có mang thai ngoài tử cung hay không. 

Những thông tin về cân nặng, huyết áp, chỉ số đường huyết, kết quả xét nghiệm được sử dụng để sàng lọc nguy cơ đối với thai kỳ của mẹ như tăng huyết áp, nguy cơ tiền sản giật, tiểu đường,…Bên cạnh đó, mẹ bầu sẽ được hỏi một số thông tin về tiền sử bệnh di truyền trong gia đình hoặc mẹ đã từng nạo thai, sảy thai, sinh non,…. 

Sau đó, bác sĩ sẽ tính tuổi thai và ngày dự sinh dựa vào ngày đầu tiên của kỳ kinh gần nhất và kết quả siêu âm.

Trong buổi khám thai đầu tiên, mẹ sẽ được hướng dẫn chi tiết về dinh dưỡng thai kỳ, vi chất cần bổ sung và hướng dẫn vận động khi mang thai.

Mốc 2: Khám thai từ tuần 8 – 10

Sau lần khám đầu tiên, mẹ sẽ được các bác sĩ sản khoa thông báo về lịch khám thai định kỳ. Ở tuần 8 – 10, những mẹ bầu siêu âm ở tuần trước đó mà chưa thấy phôi thai làm tổ hay chưa thấy tim thai thì lần này sẽ cho kết quả.

Mốc 3: Khám thai từ tuần 11 đến 13 tuần 6 ngày

Tuần thai thứ 11 – 13 chứa mốc khám thai quan trọng mẹ bầu cần nhớ trong tam cá nguyệt thứ nhất vì đây là thời điểm mẹ có thể kiểm tra sự phát triển bình thường của thai nhi thông qua độ mờ da gáy và xét nghiệm Double test. 

Double test là xét nghiệm sinh hóa máu, giúp sàng lọc nguy cơ mắc ba hội chứng rối loạn di truyền thường gặp là Down, Edwards và Patau. Double test sẽ cho kết quả chính xác nhất khi mẹ thực hiện ở mốc khám thai từ tuần 11 – 13 tuần 6 ngày. 

Đây là biện pháp tầm soát an toàn cho cả mẹ và bé, với chi phí rẻ, tuy nhiên vẫn tồn tại tỷ lệ dương tính giả 5%, trong trường hợp này mẹ sẽ cần thực hiện thêm một số xét nghiệm khác mới có thể đưa ra kết luận. Bởi vậy, đây chưa phải là xét nghiệm chẩn đoán trước sinh các mẹ nhé!

Nếu có phát hiện bất thường về cấu trúc hoặc số lượng nhiễm sắc thể cao, mẹ sẽ được khuyến cáo thực hiện các thủ thuật xâm lấn khác có độ chính xác cao hơn và vẫn giữ an toàn cho cả mẹ và bé.

2. Mốc khám thai trong ba tháng giữa thai kỳ

Tam cá nguyệt thứ hai là giai đoạn thai nhi phát triển nhanh chóng, đồng thời lúc này trên cơ thể mẹ có thể thấy bụng nhô ra rõ rệt và giảm thiểu biểu hiện ốm nghén. Vậy, hãy cùng tiếp tục tìm hiểu về những mốc khám thai và xét nghiệm quan trọng mẹ cần làm trong giai đoạn này nhé!

Mốc 4: Khám thai từ tuần 16 – 18

Ở tháng thứ 4, mẹ bầu vẫn được thực hiện đo cân nặng, huyết áp, xét nghiệm nước tiểu, siêu âm… để đánh giá BMI của mẹ có quá cao hoặc quá thấp để kịp thời đưa ra biện pháp can thiệp bằng chế độ ăn dinh dưỡng.  

Nếu ở tuần 11 – 13 mẹ chưa thực hiện tầm soát trước sinh Double test thì tới tuần 16 – 18 mẹ có thể làm Triple test hoặc NIPT. 

Triple test là xét nghiệm máu sàng lọc nguy cơ mắc hội chứng Down, Edwards và Dị tật ống thần kinh. Kết quả được tính toán dựa trên chỉ số máu và thông tin nhân trắc học của mẹ như tuổi, chiều cao, cân nặng. Bởi vậy, đối với thai phụ lớn tuổi thường cho tỷ lệ thai nhi mắc bệnh cao do nguy cơ từ tuổi của mẹ. Ngoài sự an toàn và giá thành rẻ, Triple test vẫn là xét nghiệm cho tỷ lệ sàng lọc chưa cao. 

Mốc 5: Khám thai từ tuần 20 – 24

Ở mốc khám thai này, mẹ sẽ được chỉ định ảnh siêu âm 4D nhằm kiểm tra hình thái của thai nhi và phát hiện những bất thường nếu có như hở hàm ếch, dị tật sứt môi, dị dạng ở cơ quan và nội tạng… 

Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ đo chiều dài kênh cổ tử cung để tầm soát dấu hiệu sinh non. Nếu có bất thường, mẹ bầu sẽ được chỉ định chọc ối để kiểm tra.

Tại tuần thai từ 20 – 24, mẹ bầu cũng cần ghi nhớ tiêm vắc xin ngừa uốn ván mũi đầu tiên. Nếu mẹ đã tiêm phòng đủ trong khoảng 5 năm thì có thể không cần mũi tiêm nhắc lại. 

Mốc 6: Khám thai từ tuần 24 – 28

Ở mốc khám thai này, siêu âm 2D giúp theo dõi sự tăng trưởng của thai nhi và kiểm tra lượng nước ối, vị trí bám của nhau thai.

Giai đoạn này, mẹ bầu cần thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose để kiểm tra đái tháo đường thai kỳ. Mẹ sẽ được hướng dẫn và dặn dò về chế độ ăn dinh dưỡng cũng như thói quen sinh hoạt nếu cần điều chỉnh. 

Khi thai được 27 tuần, mẹ cần tiếp tục tiêm vắc xin bạch hầu – ho gà – uốn ván.

Nếu mẹ bầu bị viêm gan B sẽ được làm xét nghiệm máu để quyết định có điều trị viêm gan B nhằm làm giảm nguy cơ lây nhiễm cho con hay không.

3. Mốc khám thai trong ba tháng cuối thai kỳ

Tam cá nguyệt thứ ba – chặng cuối cùng trong thai kỳ là thời điểm thai nhi phát triển hoàn thiện các cơ quan quan trọng và chuẩn bị chào đời. Đây cũng là thời điểm khó khăn khi cơ thể mẹ nặng nề hơn, khó khăn trong việc sinh hoạt và luôn có sự lo lắng nhất định. Bởi vậy, mẹ hãy đi khám định kỳ theo lịch để có thể theo dõi thường xuyên và tiếp nhận xử trí kịp thời nếu có bất thường xảy ra. 

Mốc 7: Khám thai từ tuần 28 – 32

Tiếp tục với những kiểm tra thường quy, ở tuần thai 28 – 32, mẹ bầu sẽ được chỉ định làm siêu âm hình thái học để phát hiện các bất thường khởi phát muộn như đầu nhỏ, bất thường hệ thần kinh trung ương, hoạt động của tim thai, kích thước thai nhi…

Mốc 8: Khám thai từ tuần 32 – 36

Lịch khám thai định kỳ của mẹ ở bầu ở giai đoạn này sẽ là 2 lần 1 tuần. Ngoài việc siêu âm thai để kiểm tra ngôi thai và sự phát triển của thai nhi thì những trường hợp đặc biệt có thể làm thêm những xét nghiệm khác.

Mốc 9: Khám thai từ tuần 36 – 40

Đây là giai đoạn thai nhi quay đầu, báo hiệu thời điểm dự sinh của mẹ. Các bác sĩ khoa sản sẽ hẹn mẹ bầu tái khám mỗi tuần để siêu âm và đo tim thai, đồng thời đánh giá cổ tử cung, khung chậu của mẹ để tiên lượng khả năng sinh.

Mẹ cũng cần ghi nhớ dấu hiệu chuyển dạ và các dấu hiệu cần cẩn trọng để tránh gặp tai biến sản khoa nguy hiểm. 

Việc sinh thường hay sinh mổ, mẹ bầu và gia đình nên nghe theo chỉ định của bác sĩ để tốt nhất cho sức khỏe của mẹ và bé.

III. Những điều mẹ cần lưu ý khi đi khám thai

Ngoài các mốc khám thai và xét nghiệm quan trọng trong thai kỳ, mẹ cũng cần lưu ý thêm những vấn đề sau để có được những buổi khám thai thuận lợi. 

– Mẹ cần lựa chọn kỹ lưỡng cơ sở y tế uy tín, đảm bảo chất lượng dịch vụ và bác sĩ sản khoa có tay nghề để thực hiện khám thai định kỳ.

– Đi khám thai đầy đủ và đúng hẹn theo lịch của bác sĩ, đặc biệt đối với những mẹ có bệnh lý nền cần theo dõi thường xuyên. 

– Lưu giữ kết quả xét nghiệm trong từng lần khám để bác sĩ có thể theo dõi tình trạng sức khỏe của mẹ và bé. 

– Hoạt động thường quy khi khám thai bao gồm siêu âm và làm xét nghiệm. Bởi vậy, mẹ hãy lưu ý về việc uống nước và đi vệ sinh trước khi siêu âm theo lời dặn của bác sĩ. 

– Mẹ bầu lưu ý theo dõi các dấu hiệu bất thường trong thai kỳ như chảy máu âm đạo, co thắt tử cung, vỡ ối sớm…và tới ngay cơ sở y tế để được khám, điều trị kịp thời.

– Ngoài ra, khi mang thai, mẹ bầu cũng sẽ có nhu cầu năng lượng cao hơn. Hãy chuẩn bị đồ ăn nhẹ nếu phải chờ lâu và ăn sau khi làm xét nghiệm.

Kết luận bài viết

Việc ghi nhớ những mốc khám thai và các xét nghiệm quan trọng tạo cho mẹ bầu sự chủ động và tâm lý vững vàng hơn trên hành trình đón bé yêu chào đời. Mẹ có thể sử dụng bảng tính tuần thai và xác định thời điểm đi khám định kỳ để có một thai kỳ khỏe mạnh và vượt cạn thành công!