Ngôi Thai Ngang Là Gì? Nguyên Nhân Và Dấu Hiệu Nhận Biết

Hầu hết thai nhi sẽ tự động xoay về tư thế ngôi thuận vào tam cá nguyệt thứ 3. Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp, thai nhi lại nằm ở tư thế bất thường. Thế ngôi thai ngang là một trong những trường hợp hiếm gặp, cần được quan tâm đặc biệt.

Ngôi Thai Ngang Là Gì 

Ngôi thai ngang là thế thai nhi không nằm theo trục dọc của tử cung mà lại nằm vắt ngang bụng mẹ. Trục cơ thể của bé tạo thành một góc vuông với trục cơ thể của mẹ bầu.

Thay vì đầu hoặc mông trình diện trước lối ra của khung chậu, phần vai, lưng hoặc mạng sườn của bé lại là phần nằm thấp nhất. Đây là một tư thế không thuận lợi vì không có cơ chế tự nhiên nào để bé có thể chào đời an toàn qua ngả âm đạo.

Phân biệt giữa ngôi ngang và ngôi vai

Về cơ bản, chúng chỉ cùng một tình trạng nhưng ở các thời điểm khác nhau:

• Ngôi ngang: Là thuật ngữ chung mô tả tư thế nằm ngang của bé trong những tháng cuối thai kỳ, trước khi chuyển dạ.   
• Ngôi vai: Khi quá trình chuyển dạ bắt đầu, phần cơ thể của bé trình diện thấp nhất trước khung chậu thường là vai. Lúc này, ngôi ngang được gọi cụ thể hơn là ngôi vai.

Tỷ lệ hiếm gặp của ngôi ngang trong thai kỳ

Ngôi thai ngang là một tình trạng tương đối hiếm gặp, chỉ chiếm khoảng 0.3% đến 1% trong tổng số các ca sinh đủ tháng. Ở những giai đoạn sớm hơn của thai kỳ, tỷ lệ này có thể cao hơn do bé còn nhỏ và có nhiều không gian để di chuyển.

Tuy nhiên, hầu hết các bé sẽ tự xoay về ngôi thai đầu hoặc ít hơn là ngôi mông trước ngày dự sinh.

Nguyên nhân dẫn đến ngôi thai ngang

Sự hình thành ngôi thai ngang không phải là ngẫu nhiên mà thường xuất phát từ các yếu tố cản trở quá trình xoay chuyển tự nhiên của bé. Các nguyên nhân này được chia thành ba nhóm chính.

Nhóm nguyên nhân đến từ mẹ

• Mẹ đã sinh nhiều lần (đa sản): Thành bụng và cơ tử cung bị giãn, kém săn chắc, tạo ra không gian rộng khiến ngôi thai không ổn định.
• Bất thường ở tử cung: Các dị tật bẩm sinh (tử cung đôi, tử cung có vách ngăn) hoặc các vấn đề mắc phải như u xơ tử cung, u nang buồng trứng lớn chèn ép, làm thay đổi hình dạng buồng tử cung.
• Khung chậu hẹp hoặc méo: Khung chậu bất thường sẽ cản trở đầu hoặc mông của bé lọt xuống, buộc bé phải nằm ở tư thế ngôi ngang.

Yếu tố đến từ thai nhi

• Thai non tháng: Bé còn quá nhỏ so với thể tích buồng ối nên có nhiều không gian để di chuyển tự do.   
• Đa thai: Sự hiện diện của hai hay nhiều em bé làm không gian trở nên chật chội, các bé cản trở lẫn nhau trong quá trình xoay chuyển.   
• Thai quá to hoặc có dị tật: Em bé có kích thước quá lớn hoặc có các dị tật như não úng thủy (đầu to) sẽ khó xoay sở và lọt vào khung chậu.

Nhóm nguyên nhân do phần phụ của thai

• Nhau tiền đạo: Bánh nhau bám ở vị trí thấp, che mất lối ra của cổ tử cung, tạo thành một vật cản cơ học.   
• Bất thường nước ối: Cả đa ối (quá nhiều nước ối) và thiểu ối (quá ít nước ối) đều ảnh hưởng đến khả năng xoay chuyển của thai nhi.   
• Dây rốn bất thường: Dây rốn quá ngắn có thể níu giữ bé, trong khi dây rốn quá dài và bị quấn vào người cũng cản trở quá trình xoay đầu. 

Dấu Hiệu Nhận Biết Ngôi Thai Ngang

Mẹ bầu có thể tự nhận biết ngôi ngang qua những dấu hiệu nào?

Mẹ có thể nhận thấy một số dấu hiệu gợi ý về ngôi thai ngang tại nhà:

• Hình dáng bụng: Bụng có vẻ bè sang hai bên thay vì nhô cao về phía trước.   
• Cảm nhận cử động của bé: Mẹ cảm thấy những cú đạp mạnh ở hai bên mạng sườn trái và phải, thay vì ở phía trên hoặc dưới.   
• Tự sờ nắn bụng: Khi sờ nhẹ, mẹ có thể cảm nhận được hai khối cứng (đầu và mông bé) ở hai bên hông.

Bác sĩ chẩn đoán ngôi thai ngang chính xác bằng cách nào?

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ quan sát hình dáng bụng, sờ nắn để xác định vị trí đầu và mông của bé, và nghe tim thai (thường nghe rõ nhất ở quanh rốn).
• Siêu âm: Là phương pháp chính xác nhất để xác định ngôi thai ngang. Không chỉ khẳng định tư thế của bé, siêu âm còn giúp bác sĩ tìm ra nguyên nhân (như nhau tiền đạo, u xơ...)

>> Nắm rõ các yếu tố khiến ngôi thai bị ngược

@methuylamy