Dinh dưỡng – chìa khóa vàng cho mẹ tiểu đường thai kỳ

Khi mang thai, dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và bé. Đặc biệt với những mẹ bầu mắc tiểu đường thai kỳ, một chế độ ăn uống hợp lý giúp kiểm soát đường huyết, hỗ trợ quá trình mang thai an toàn. Bài viết này sẽ cung cấp cho các mẹ một cái nhìn tổng quan và chi tiết về dinh dưỡng cho mẹ bầu tiểu đường thai kỳ, giúp mẹ nâng cao sức khỏe trong và sau khi mang thai.

Tổng quan về tiểu đường thai kỳ

Tiểu đường thai kỳ là một tình trạng tăng đường huyết tạm thời chỉ xuất hiện trong thai kỳ. Thông thường, tiểu đường thai kỳ có thể được kiểm soát và có xu hướng biến mất sau sinh. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể gây ra nhiều rủi ro cho cả mẹ và bé.

Tiểu đường thai kỳ là gì?

Tiểu đường thai kỳ là tình trạng đường huyết của mẹ bầu tăng cao do hormone thai kỳ làm giảm hiệu quả hoạt động của insulin. 

Insulin là hormone peptide được sản xuất tại tuyến tụy có vai trò điều chỉnh đường huyết trong cơ thể. Khi insulin không hoạt động hiệu quả, lượng đường trong máu tăng cao, dẫn đến nguy cơ đái tháo đường thai kỳ.

Tình trạng này không chỉ gây nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ mà còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của thai nhi, dẫn đến một số biến chứng như thai nhi lớn, nguy cơ sinh non, và các vấn đề về đường huyết sau sinh.

Dấu hiệu mẹ bầu cần kiểm tra tiểu đường thai kỳ

Một số dấu hiệu nhận biết đái tháo đường thai kỳ bao gồm:

• Khát nước nhiều hơn bình thường: Nếu mẹ bầu cảm thấy khát nước quá mức dù đã uống đủ nước, đó có thể là dấu hiệu của tiểu đường thai kỳ.
• Tiểu nhiều: Đái tháo đường thai kỳ thường gây tăng lượng nước tiểu do đường huyết cao.
• Mệt nhiều: Mặc dù mệt mỏi là triệu chứng phổ biến trong thai kỳ, nhưng khi đi kèm với các triệu chứng khác, nó có thể là dấu hiệu của tiểu đường.
• Tăng cân bất thường: Nếu mẹ bầu tăng cân quá nhanh, đặc biệt là ở ba tháng cuối, đây cũng có thể là dấu hiệu cần được kiểm tra.

Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ

Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ thường được thực hiện trong tuần thai thứ 24-28. Phương pháp kiểm tra phổ biến nhất là nghiệm pháp dung nạp glucose. Quy trình này bao gồm:

• Xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên: Được thực hiện ở tuần thứ 24-28 của thai kỳ. Nếu kết quả bất thường, mẹ bầu có thể cần thực hiện xét nghiệm dung nạp glucose.
• Xét nghiệm dung nạp glucose: Nghiệm pháp dung nạp glucose thực hiện vào buổi sáng, cần nhịn ăn từ 8 – 14 giờ và máu xét nghiệm đường huyết được lấy lúc đói. Sau đó, mẹ bầu sẽ uống 75g glucose trong 5 phút. Định lượng glucose huyết tại các thời điểm 1 và 2 giờ sau khi uống nước đường.

Kết quả xét nghiệm giúp bác sĩ xác định tình trạng đái tháo đường thai kỳ và đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.

Yếu tố dinh dưỡng quan trọng đối với mẹ bầu tiểu đường thai kỳ

Các khuyến nghị từ Tổ chức Y tế thế giới WHO nhấn mạnh rằng dinh dưỡng là yếu tố nền tảng không chỉ để dự phòng đái tháo đường thai kỳ mà còn để bảo vệ sức khỏe toàn diện cho mẹ và thai nhi trong suốt thai kỳ. 

Nghiên cứu được thực hiện bởi Hiệp hội đái tháo đường Hoa Kỳ cũng chỉ ra rằng chỉ riêng việc thay đổi lối sống bao gồm chế độ dinh dưỡng đủ để kiểm soát lượng đường trong máu ở hơn 70% phụ nữ được chẩn đoán mắc đái tháo đường thai kỳ. 

Bởi vậy, trong suốt thai kỳ, mẹ bầu cần được chú trọng về chế độ ăn đủ dinh dưỡng và theo dõi thường xuyên các chỉ số sức khỏe quan trọng để tầm soát kịp thời, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé. 

Đọc thêm: Mang thai và tất cả kiến thức mẹ bầu cần biết để thai nhi khỏe mạnh

Chế độ ăn cho mẹ bầu tiểu đường thai kỳ

Chế độ ăn được khuyến nghị cho mẹ bầu đái tháo đường thai kỳ cần chứa đủ chất dinh dưỡng đa lượng và vi lượng để hỗ trợ sự phát triển của thai cần, đồng thời hạn chế sự thay đổi glucose sau ăn và khuyến khích tăng cân phù hợp trong thai kỳ của mẹ.

Nguyên tắc cơ bản 

Dưới đây là những nguyên tắc cơ bản mẹ bầu nên lưu ý để duy trì mức đường huyết ổn định:

• Chia nhỏ bữa ăn trong ngày: Mẹ bầu nên chia thành 5-6 bữa nhỏ trong ngày, với 3 bữa chính và 2-3 bữa phụ, tránh tình trạng quá đói hoặc quá no, hỗ trợ mẹ ổn định đường huyết sau ăn.  
• Lựa chọn tinh bột đường hợp lý: Carbohydrate phức hợp trong ngũ cốc nguyên cám, khoai lang, và ngô là những nguồn năng lượng an toàn cho mẹ bầu tiểu đường thai kỳ.
• Tăng cường chất xơ từ rau xanh và trái cây ít ngọt: Chất xơ giúp cải thiện tiêu hóa và giảm nguy cơ tăng đường huyết đột ngột sau bữa ăn. Mẹ bầu cần bổ sung nhiều thực phẩm giàu chất xơ từ các loại rau củ quả theo mùa, đảm bảo từ 20-24g chất xơ/ngày. 
• Uống đủ nước: Nước rất quan trọng trong việc giữ cho hệ tiêu hóa hoạt động tốt và giúp đào thải đường ra khỏi cơ thể.
• Tránh các loại thực phẩm, đồ uống nhiều đường: Đồ ngọt, nước ngọt có gas và các loại thực phẩm chế biến sẵn thường chứa đường tinh luyện và dễ làm tăng đường huyết.

Kiểm tra đường huyết thường xuyên: Điều này giúp mẹ bầu nắm bắt tình trạng sức khỏe và điều chỉnh chế độ ăn kịp thời nếu đường huyết có dấu hiệu tăng cao.

Lựa chọn thực phẩm

Đối với mẹ bầu đang mắc hoặc có nguy cơ tiểu đường thai kỳ cần ưu tiên lựa chọn những loại thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) thấp như khoai lang, ngũ cốc nguyên cám, rau xanh để tránh tăng đường huyết đột ngột.

Mẹ có thể tham khảo chỉ số đường huyết của 1 số thực phẩm phổ biến dưới đây và cân nhắc lựa chọn thực phẩm phù hợp cho chế độ ăn của mình.

Kết luận bài viết

Tiểu đường thai kỳ tuy là tình trạng tạm thời nhưng nếu không được kiểm soát đúng cách, nó có thể gây ra nhiều nguy cơ cho mẹ. Một chế độ dinh dưỡng hợp lý, bổ sung đầy đủ các chất cần thiết và tránh các loại thực phẩm có hại giúp mẹ bầu duy trì mức đường huyết ổn định, bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và bé. Các mẹ hãy lưu ý tuân thủ chế độ dinh dưỡng cho mẹ bầu tiểu đường thai kỳ và thường xuyên tham khảo ý kiến bác sĩ để có một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh nhé!